Z problemami jamy ustnej zmaga się wiele osób. Nieumiejętnie prowadzona higiena jamy ustnej lub jej brak powoduje powstanie próchnicy zębów. Najczęstsze przyczyny bólowe związane z zębami, wśród osób dorosłych i dzieci pochodzą z patologicznego rozwoju próchnicy. Próchnica to choroba zębów, która może prowadzić do poważnych problemów, nie tylko w obrębie jamy ustnej, ale też całego organizmu.
ReklamaBudowa jamy ustnej
Pierwszy odcinek przewodu pokarmowego w naszym organizmie stanowi jama ustna, jej anatomicznymi strukturami są zęby. W budowie zęba wyróżniamy następujące warstwy: szkliwo, zębinę oraz miazgę zębową. Najbardziej zewnętrzną częścią zęba jest szkliwo bogate w związki mineralne, których zadaniem jest ochrona oraz zapewnienie twardości. Warstwą znajdującą się pod szkliwem jest zębina. Natomiast najwrażliwszą częścią posiadającą nerwy jest miazga zębowa. Miazga jest tkanką miękką, dobrze ukrwioną i unerwioną.
Co to jest próchnica na zębach?
Najbardziej powszechna i problematyczna przypadłość związana z jamą ustną. Próchnica to choroba często nazywana chorobą bakteryjną tkanek struktury zęba, najczęściej zębów trzonowych. Wielkość oraz głębokość ubytku w wyniku uszkodzenia powierzchni zęba są zależne od stopnia zaawansowania próchnicy.
Higiena jamy ustnej
Higiena jamy ustnej jest bardzo ważnym aspektem w utrzymywaniu odpowiednio czystego środowiska i optymalnego pH w jamie ustnej. Pierwszą zasadą, która może zabezpieczyć zęby przed powstaniem próchnicy, jest profilaktyka – dbanie o dobre nawyki żywieniowe, odpowiednia dieta. Zły wpływ na szkliwo mają produkty bogate w cukier. Odpowiednie wdrożenie zdrowych nawyków, na przykład niejedzenia lub niepicia soków po umyciu zębów, jest ważne od najmłodszych lat. W przypadku dzieci ciężko jest wykluczyć całkowicie produkty zawierające cukier, bowiem nawet zdrowe soczki owocowe nie są wolne od cukrowego niszczyciela szkliwa. Podstawą dbania o higienę jamy ustnej jest mycie zębów dwa razy w ciągu dnia, najlepiej rano oraz wieczorem. Poza używaniem szczoteczki manualnej lub elektronicznej warto stosować nić dentystyczną. Nie wolno zapominać o regularnych wizytach kontrolnych u dentysty. Przyjęło się, że optymalnym czasem, w którym należy odwiedzać stomatologa jest okres 6 miesięcy. Podczas wizyty warto skorzystać z zabiegu usuwania płytki nazębnej. Do prawidłowej profilaktyki zalicza się także usuwanie kamienia oraz kamienia nazębnego. Taki rodzaj zabiegów może wykonać higienistka stomatologiczna. Podsumowując, dbanie o dietę ubogą w cukry, mycie zębów dwa razy dziennie oraz regularna kontrola u dentysty ma wpływ na to, czy pojawi się próchnica.
Początki próchnicy w jamie ustnej
Pierwszych oznak próchnicy przede wszystkim nie wolno lekceważyć. Utrzymujące się bakterie z płytki nazębnej prowadzą do demineralizacji szkliwa, co powoduje znaczne osłabienie tej części zęba. W kolejnych etapach może dość do powstania ubytków. Na początku rozwoju próchnicy nie są odczuwalne żadne objawy. W wyniku tego, że rozwój próchnicy przebiega bezobjawowo ciężko bez wizyty u specjalisty zorientować się, że pojawiły się jakieś zmiany próchnicowe. Kolejny etap objawia się pojawieniem plamek na zębach, występującymi pęknięciami szkliwa, czy też nadwrażliwością na zimno lub ciepło. Wówczas gdy próchnica dojdzie do zębiny, może wystąpić ból. Objawy próchnicy nasilają się, gdy proces próchnicowy dojdzie do miazgi. Występujący wtedy ból zęba świadczy o pojawieniu choroby, stanu zapalnego, może temu towarzyszyć gorączka, problem z dziąsłami oraz obrzęk.
Przyczyny próchnicy
Płytka nazębna jest powłoką pokrywającą każdy ząb. Po każdorazowym myciu zębów płytka ta odtwarza się. W skład płytki nazębnej wchodzą bakterie flory jamy ustnej Streptococcus Mutans oraz produkty przemiany materii. W wyniku niedostatecznego dbania o higienę jamy ustnej pojawiające się na powierzchni zębów bakterie są przyczyną rozwoju próchnicy. Złe nawyki żywieniowe powodują obniżenie poziomu pH oraz zwiększoną aktywność niekorzystnych bakterii w obrębie płytki nazębnej. Tkanki zęba, które tracą składniki mineralne powodują osłabienie całego zęba, co w konsekwencji sprowadza się do powstania próchnicy.
Stadia rozwoju próchnicy
Wyróżniamy cztery stadia rozwoju próchnicy. W pierwszym etapie, nazywanym próchnicą początkową występują białe plamki. Należy zadbać o profilaktykę fluorową. Skutecznie działa na tym etapie specjalny preparat nakładany przez lekarza, który ma za zadanie wzmocnić i uszczelnić szkliwo zębów. Dodatkowo jony fluorowe prowadzą do remineralizacji, co skutkuje większą odpornością na zmiany pH w jamie ustnej. Drugim stadium rozwoju jest próchnica powierzchniowa, która jest wynikiem nieleczonej próchnicy początkowej. Ubytek próchnicowy powstały w wyniku odwapniania powoduje nieodwracalne zniszczenie tkanki. Gdy ubytek obejmuje zarówno szkliwo, jak i zębinę, dochodzi do przejścia na kolejne stadium, które nazywamy próchnicą średnią. W tym przypadku ząb wygląda nieestetycznie, pojawia się czarne lub brązowe przebarwieniem. Taką zmianę próchnicową można leczyć za pomocą abrazji powietrznej. Według tej metody stomatolog pozbywa się zmian próchnicowych bezboleśnie. Pacjent po zabiegu może jedynie odczuwać wrażliwość na zimno oraz mrowienie w leczonej okolicy. Chorobą głęboką nazywa się próchnicę, gdy ubytek wywołany nią dociera do unerwienia zęba. Stan jest już wtedy na tyle poważny, że może prowadzić do stanu zapalnego uzębienia.
ReklamaZaawansowana próchnica
Większą podatność na próchnicę mają osoby, które posiadają obciążenie genetyczne lub osłabiony układ odpornościowy. W przypadku próchnicy wyróżnić można kilka głównych czynników, które wpływają na zaawansowany rozwój tej choroby. W wyniku nieodpowiedniego mycia zębów w jamie ustnej występują bakterie będące fakultatywnymi beztlenowcami tzw. Streptococcus Mutans. Dlatego warto regularne szczotkowanie zębów wykonywać, minimum 2 razy dziennie. Bakterie te występujące na powierzchni są czynnikami wpływającymi na próchnicę. Etap zaawansowania zainfekowania zębów próchnicą objawia się bólem nadwrażliwych tkanek zęba.
Leczenie próchnicy
W leczeniu próchnicy ważna jest szybka diagnoza, im szybciej próchnica zostaje wykryta, tym prostsze będzie leczenie. Zadaniem stomatologa jest diagnostyka oraz leczenie próchnicy. Kontrolne wizyty u specjalisty mogą opanować nadmierny rozwój próchnicy lub całkowicie zapobiec tej chorobie jamy ustnej. Leczenie próchnicy nazywane jest potocznie plombowaniem. W pierwszej fazie próchnicy, gdy nie jest ona jeszcze zaawansowana, czyli występuje w obrębie zębów, można zastosować ozonoterapię. Ozonoterapia jest zabiegiem krótkim oraz bezbolesnym. Początkowy etap próchnicy można zatrzymać, wykonując tzw. zabieg borowania.
Zabieg ten polega na opracowaniu zęba za pomocą wiertła. Obecnie w nowoczesnych gabinetach stomatologicznych są wiertarki dentystyczne, które wykonują setki tysięcy obrotów na minutę. Wyróżnikiem produktów nowej technologi jest system chłodzenia, który za pomocą strumienia wody obniża wysoką temperaturę powstałą w wyniku używania dużej prędkości wiertła. W procesie borowania konieczne jest usunięcie chorobowo zmienionej tkanki. Ubytki uzupełniane są specjalnymi uzupełnianiami, które przypominają szkliwo. Gdy próchnica spowodowała ubytek na powierzchni zęba proces będzie bardziej skomplikowany. Nieleczona próchnica najczęściej zwiększa ryzyko do konieczności wykonania leczenia kanałowego. Ze względu na próchnicę, która ogranicza się tylko do szkliwa, proces usunięcia jest bezbolesny.
Próchnica miazgi zęba – leczenie
Leczenie zębów stałych, w których próchnica objęła miazgę zęba, jest procesem kilku etapowym. Pierwszy etap polega na usunięciu miazgi, która jest zakażona, następnie dokonywane jest oczyszczenie, w następnej kolejności leczenie kanałowe. W wyniku tych zabiegów ząb staje się słabszy i podatny na złamania. W trakcie leczenia może okazać się, że próchnica spowodowała większe zmiany, na przykład ropień, wtedy według wskazówek stomatologa należy usunąć ząb. Utrata zęba może wpłynąć na zanik kości, zmianę rysów twarzy, czy też nadmierne obciążenie pozostałych w jamie ustnej zębów. Najczęściej największe kłopoty zdrowotne powoduje nieleczona próchnica.
Próchnica u dzieci
Zmiana sposobu odżywiania wśród dzieci, między innymi zwiększenie spożywania cukru, spowodowało, że coraz więcej młodych osób zmaga się z próchnicą. Nieprawidłowe odżywanie kobiety w okresie ciąży wpływa na pogorszający się stan zdrowia jamy ustnej u dziecka. Podczas okresu płodowego zaczyna się proces powstania oraz mineralizacji szkliwa. Koniec tego procesu przypada na dwa lata po wyrżnięciu się zębów. Szczególnie, częstym błędem jest pozostawianie nieleczonej próchnicy mlecznych zębów. Najlepszym sposobem na próchnicę jest jej zapobieganie poprzez wdrażanie dobrych nawyków od najmłodszych lat, między innymi unikanie spożywania nadmiaru cukrów. Jednak gdy zęby mleczne zostaną zainfekowane, należy koniecznie udać się z dzieckiem do stomatologa. Pozostawienie nieleczonych zębów mlecznych może skutkować rozszerzeniem się próchnicy na sąsiadujące zęby. Niestety zaawansowana choroba może skończyć się usunięciem zęba, co może prowadzić do pojawiania się problemów z wadami zgryzu w przyszłości.
